جات دادن آقای بنکس

Saving Mr. Banks

فیلمی دیگر در روایت چگونه نوشتن یا ساخته شدن آثار  معروف ادبیات و سینما که در یکی دو دهه اخیر دو نمونه معروفش،"در جستجوی نورلند" (مارک فورستر – 2002) درباره متیو بری و قهرمان افسانه ای او یعنی پیتر پن و کودکان گمشده و هوک خبیث بود و فیلمی که سال گذشته درباره ساخته شدن فیلم "روانی" آلفرد هیچکاک دیدیم و با نام "هیچکاک" که ساکا جرواسی ساخت. اگرچه فیلم مارک فورستر نامزد 6 اسکار شد و اسکار بهترین موسیقی متن را هم گرفت ولی فیلم "هیچکاک" علیرغم فیلمنامه محکم و کارگردانی قوی و خصوصا بازی قابل توجه آنتونی هاپکینز به نقش آلفرد هیچکاک تنها در رشته چهره پردازی یا گریم نامزد دریافت اسکار بود و بس! چراکه نگاهی انتقادی و حتی اعتراضی نسبت به سینمای هالیوود و نحوه فیلمسازی در آن داشت.

فیلومینا

Philomena

بعد از موفقیت فیلم "ملکه" در اسکار سال 2007، چند سالی استیون فریرز با فیلم های کوتاه و مستند و تلویزیونی سر کرد تا اینکه امسال با دو فیلم "بزرگترین مبارزه محمد علی" و "فیلومینا" به عرصه سینما بازگشت که با این دو فیلمش، دو برخورد به کلی متفاوت صورت گرفت؛ فیلم "بزرگترین مبارزه محمد علی" کاملا بایکوت شده و از قضاوت حلقه های مختلف اسکار (به جز انجمن کارگردانان و انجمن نویسندگان) دور ماند و برعکس آن ، "فیلومنا" ، مورد توجه حلقات اسکار قرار گرفت و علاوه بر 4 نامزدی در اسکار (بهترین فیلم، بهترین بازیگر نقش اول زن، بهترین موسیقی متن و بهترین فیلمنامه اقتباسی)، در انجمن های دیگر ، 19 مورد برگزیده شد ( 9 جایزه در جشنواره ونیز ، جایزه فیلمنامه از مراسم بفتا و جایزه بهترین هنرپیشه انگلیسی از مجمع منتقدان لندن و ...)  و در 37 مورد دیگر نامزد دریافت جوایز مختلف شد  از جمله در گلدن گلوب و ...

او

Her

اسپایک جونز را می توان از نسل جدید فیلمسازان هالیوود به شمار آورد که همراه سینماگرانی چون  چارلی کافمن و دیوید او راسل و میشل گوندری و برادران کوئن و استیون سودربرگ و ...با الهام از سینماگران نسل پنجم چین و فیلمسازان جوان اسپانیایی و مکزیکی و برخی کارگردانان اروپایی تازه به میدان آمده، نوعی موج نو در هالیوود ایجاد کردند که فیلم هایی مانند 3" پادشاه" و "اقتباس" و "جان مالکوویچ بودن" و "آفتاب ابدی یک ذهن پاک" و ... از جمله نمونه های آنها بود. اگرچه آفتاب ظهور و بروز این نسل همچون نسل قبلی (اسپیلبرگ و لوکاس و کوپولا و اسکورسیزی و دی پالما) چندان برقرار نماند و به اصطلاح دولت مستعجل بود اما به هر حال در یک مقطع کوتاه 5- 6 سال آثار متفاوتی در سینمای غرب بوجود آوردند.

فیلم "او" ساخته اسپایک جونز را می توان سایه ای از آن حرکت به شمار آورد در دورانی که آفتاب آن گروه افول کرده و دیگر نشان چندانی از خلاقیت ها و استعداد فیلم هایی مثل "اقتباس" و "جان مالکوویچ بودن" از همین اسپایک جونز دیده نمی شود و به عبارتی آنها نیز ناگزیر در سیستم سنتی هالیوود و پروپاگاندای فرهنگ و ایدئولوژی آمریکایی غرق شدند.

راویان عصبانی تاریخ

می گویند تاریخ را فاتحین می نویسند. اما قضیه درباره تاریخ مناسبات ایران و یونان باستان ، برعکس بوده است . چراکه این ایرانیان بودند که اغلب در مقابل یونانیان ، پیروز میدان می شدند. اما یونانیان باستان، تاریخ آن جنگ ها و نبردها را نوشتند و چون مغلوب میدان به حساب می آمدند  و بارها در شکست از ایرانیان تحقیر شده بودند،  خیلی با عصبانیت آن را به رشته تحریر درآورده و در واقع حدیث خویش را روایت کردند!  آنها هر آنکس که غیریونانی بود را "بربر"  خواندند. گفته می شود این دیدگاه از زمان ارسطو ، فیلسوف مشهور آتنی ، تئوریزه شد. همین آموزه های ارسطو به اسکندر بود که وی را دارای همان تعصبات و پیشداوری ها کرد تا وقتی ، یک دهه بعد که گفته اند سرزمین پارس را مورد تاخت و تاز قرار داد ، کلمات استاد در ذهنش تازه شود.

حکایت فیلم هایی همچون "300" و "300: برآمدن یک امپراتوری" است که گویا نتیجه شکست های مداوم غربی های سفارش دهنده آن از ایرانیان است و به نوعی یادآور معکوس نویسی تاریخی یونانی ها که امروزه از سوی همان غربی های عصبانی ، اجدادشان به شمار می آیند!

  12سال یک برده
  12Years a Slave

فیلمی از استیو مک کویین (که هیچ ارتباطی با آن بازیگر مشهور تاریخ سینما ندارد!) با کارنامه ای مملو از فیلم کوتاه. تنها آثار بلند سینمایی او، دو فیلم گمنام به نام های "گرسنه" در سال 2008 و "شرم" در سال 2011 است. اما این بار وی از فیلمنامه نویسی به نام جان ریدلی بهره گرفته که حداقل دو اثر مهم "3 پادشاه" ( دیوید او راسل-1999) و "پیچ خطرناک" (الیور استون-1997) را در کارنامه اش دارد. اما در این سالهایی که سینمای هالیوود مملو از فیلم های به اصطلاح سیاه پوستی ترحم برانگیز شده که اغلب هم در مراسم سینمایی مانند اسکار تحویل گرفته می شوند ، به نظر می آید فیلم "12 سال یک برده" در برابر آثاری مانند "خدمتکار" (تد تیلور-2011) و "جنگو رها شده از بند"(کوینتین تارانتینو) که سال گذشته در مراسم اهدای جوایز آکادمی حضور داشت و همچنین فیلم "پیشخدمت لی دانیلز" (لی دانیلز) که امسال به نمایش در آمد ولی به دلائلی که در ادامه خواهد آمد مورد عنایت اعضای آکادمی قرار نگرفت، حرفی برای گفتن نداشته باشد. حتی فیلم "در گرمای شب" (نورمن جویسون) که در سال 1967 جوایز اصلی اسکار را درو کرد و نقطه آغازی برای پرداخت های هالیوود به مقوله سیاه پوستان و نژادپرستی و ... بود (و در همان فیلم "پیشخدمت لی دانیلز" هم با تحقیر از آن صحبت می شود )  نسبت به این فیلم پر سر و صدای آقای مک کویین، یک سر و گردن بالاتر می نمایاند.

وقتی در اواخر مراسم هشتاد و ششمین دوره اهدای جوایز آکادمی که بامداد دوشنبه 12 اسفند ماه 1392 به وقت تهران در سالن دالبی تیاتر لس آنجلس انجام شد، ویل اسمیت روی سن آمد تا بخش نهایی این مراسم را اجرا کند و به اصطلاح Best Picture سال را اعلام نماید ، لحظاتی پیش خود فکر کردم که اگر تا اینجای مراسم ،  هر چه که پیش بینی شد بی کم و کاست رخ داد و جوایز مختلف طبق آنچه قرار بود اهداء شد و مراسم اسکار هشتاد و ششم مانند  یک آیین خشک و خسته کننده به قول نیویورکی ها لوس و پیش پا افتاده برگزار گردید ، شاید برای بخش پایانی در حد خود این مراسم ، یک سورپرایزی صورت بگیرد و حالا که تا اینجا ، فیلم "جاذبه" 7 اسکار و از جمله تعیین کننده ترین اسکارها مانند کارگردانی و فیلمبرداری و تدوین و موسیقی را دریافت کرده ، احتمال دارد برخلاف تمام پیش بینی ها و جوایز مختلفی که در حلقات مختلف اسکار به فیلم "12 سال یک برده" اعطاء شده، خرق عادتی صورت گرفته و اسکار بهترین فیلم را به "جاذبه" بدهند. البته چنین انتظاری چندان دور از ذهن نبود چراکه مثلا در سال 1992 وقتی نوبت اعلام اسکار بهترین فیلم رسید و به خاطر آن پل نیومن و الیزابت تیلور روی سن رفتند و همه پیش بینی ها حکایت از برنده شدن فیلم "باگزی"داشت که 13 نامزدی مراسم را از آن خود کرده بود (و در اغلب مراسم و منتخبان انجمن ها و اتحادیه های حول و حوش اسکار نیز برگزیده شده بود) اما ناگهان نام فیلم "سکوت بره ها" از داخل پاکت درآمد. فیلمی که در اوایل سال 1991 اکران شده بود و از همین جهت هم شانس چندانی برای شکست رقیب قدرتمند خود یعنی "باگزی" نداشت. در آن زمان تازه دریافتم چرا در آغاز مراسم ، بیلی کریستال (میزبان یا مجری مراسم) به شکل و قواره دکتر لکتر فیلم "سکوت بره ها" به روی سن آمد! اصلا یادمان رفته بود سال گذشته اش هم در آغاز مراسم،  بیلی کریستال با اسب و به شکل سروان جان دانبار فیلم "رقصنده با گرگ ها" روی صحنه آمده بود، همان فیلمی که اسکارهای اصلی  از جمله اسکار بهترین فیلم سال را درو نمود.